Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft in 2005 en 2006 in twee glastuinbouw gebieden op 4 locaties maandelijks gedurende het hele jaar de bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater gemeten. In 2005 lagen van 58 gemeten stoffen 18 stoffen boven de MTR (maximaal toelaatbaar risiconiveau) norm (31%). In 2006 lagen van 50 gemeten stoffen 14 stoffen boven de MTR norm (28%). De hoogste gemeten concentratie van het voor bijen zeer giftige insecticide imidacloprid lag in 2005 meer dan 9000x boven de norm en in 2006 meer dan 34000x boven de norm. Maar ook de concentraties van andere insecticiden (carbamaten en organofosfaten) lagen ver boven de norm. Telers erkennen dat waterstromen op glastuinbouwbedrijven resten van gewasbeschermingsmiddelen bevatten. Zowel recirculatie-, spui-, filterspoel-, condens- als bassinwater van glastuinbouwbedrijven bevatten gewasbeschermingsmiddelen. Restwater van bedrijven kan bij lozing dus het oppervlaktewater vervuilen. Vooral in spui- en filterspoelwater kunnen hoge concentraties voorkomen. Veel ondernemers zien echter op dit moment geen mogelijkheden om de emissie nog meer te beperken.

De meetpunten lagen in gemeente Alkemade en Rijnsburg. Voor de voor bijen zeer giftige insecticiden waren de maximale overschrijdingen van de MTR (= maximaal toelaatbaar risiconiveau) norm in 2005 als volgt:

ABAMECTINE (toegelaten o.a. voor bloemisterijgewasen en groenteteelt onder glas): 37.500x boven de norm;
METHIOCARB (gebruikt o.a. in de teelt van bloembolgewassen, bloemisterijgewassen, bolbloemen, groenteteelt en snijbloemen): 263x boven de norm;
CHLOORPYRIFOS: 13x boven de norm;
DICHLOORVOS (toegelaten alleen voor behandeling van lege stallen en niet in de glastuinbouw): 29x boven de norm;
IMIDACLOPRID (toegelaten o.a. voor bloemisterijgewassen en vaste planten onder glas): 9231 x boven de norm;
METHOMYL (toegepast o.a. voor bloemisterijgewassen en groenteteelt onder glas): 4x boven de norm;
PIRIMIFOS-METHYL (toegestaan ter behandeling van gesloten bewaarplaatsen voor bloembollen en/of graan): 110x boven de norm;
PIRIMICARB (toegelaten o.a. in de teelt van verschillende gewassen onder glas): 856x boven de norm.

In 2006 waren de maximale MTR overschrijdingen van insecticiden als volgt:

ABAMECTINE: 2000x boven de norm;
IMIDACLOPRID: 34.615x boven de norm;
METHIOCARB: 256x boven de norm;
METHOMYL: 3x boven de norm;
MALATHION (toegelaten in de teelt van klein fruit, groente-, bloemisterij-, bloem-, bolbloemgewassen): 28x boven de norm;
PIRIMIFOS-METHYL: 60x boven de norm;
DICHLOORVOS: 29x boven de norm;
PROPOXUR (gebruikt in opslag-, verblijfs- en bedrijsruimten tegen kruipend ongedierte): 10x boven de norm;
PIRIMICARB: 133x boven de norm.

Over imidacloprid schrijft het Hoogheemraadschap van Rijnland :
"In de meetperiode 2003-2004 blijkt dat imidacloprid behalve in andere sectoren ook in de glastuinbouw naar voren komt als een probleemstof. De stof wordt 52 keer boven de MTR norm aangetroffen. De overschrijdingen variëren van 4 tot 6800 keer de MTR norm. De gemiddelde overschrijding van 300 keer MTR norm geeft al aan dat het met deze stof helemaal mis is! In 2005 is de situatie nog erger. De maximale overschrijding is aanzienlijk hoger dan in de meetperiode 2003-2004 en bedraagt 9230 keer de MTR norm..... Ook de gemiddelde overschrijding van bijna 540 keer MTR in 2005 betekent bijna een verdubbeling van de gemiddelde overschrijding in de meetperiode 2003-2004. In 2006 is de hoogste overschrijding meermalen hoger dan in de vorige jaren, namelijk 34615 keer de norm. 76% van de analyse resultaten laten overschrijding van norm zien."

Bronnen: http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/mee...
http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/agr...

Telers erkennen dat waterstromen op glastuinbouwbedrijven resten van gewasbeschermingsmiddelen bevatten. Veel ondernemers zien echter op dit moment geen mogelijkheden om de emissie nog meer te beperken. Ze beweren aan het maximum van hun mogelijkheden te zitten. Zowel recirculatie-, spui-, filterspoel-, condens- als bassinwater van glastuinbouwbedrijven bevatten gewasbeschermingsmiddelen. Restwater van bedrijven kan bij lozing dus het oppervlaktewater vervuilen. Vooral in spui- en filterspoelwater kunnen hoge concentraties voorkomen.

Dit staat in het rapport ‘Emissiereductie van gewasbeschermingsmiddelen vanuit de glastuinbouw', dat opgesteld is door meerdere waterschappen, Wageningen UR en Bayer Crop Science. Bij de presentatie van het rapport op 28 januari 2009 waren alle betrokken partijen, inclusief LTO Glaskracht Nederland en Nefyto, het erover eens dat maatregelen op zijn plaats zijn, maar dan wel in gezamenlijk verband.

Glastuinders die hebben deelgenomen aan het project staan niet afwijzend tegen maatregelen om de emissie van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen. Ze moeten echter wel effect hebben. Onmogelijke eisen kunnen in hun beleving alleen maar averechts werken. Zo vinden zij sturing op meer recirculatie geen zin hebben, omdat dit al zo veel mogelijk gedaan wordt. Telers lozen immers liever niet, omdat het alleen maar geld aan water en voedingsstoffen kost. Verder zal het terugbrengen van de hoeveelheid afvalwater niet altijd leiden tot minder afvalstoffen. De concentraties zullen hoger worden. Uitstellen van spui- of drainwater is wellicht een optie, maar alleen opslaan in het donker heeft geen zin. Er vindt dan geen afbraak van gewasbeschermingsmiddelen plaats. Over de plant halen blijft tot dusver de beste oplossing.

Bron: Vakblad voor de Bloemisterij van 30 januari 2009
http://www.vakbladvoordebloemisterij.nl/nieuws/2571/geen-mogelijkheden-o...

Informatie over de zware belasting van het oppervlaktewater van het Westland met insecticiden:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/159