Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft in 2005 en 2006 op 20 locaties verspreid over bollengebied bijna het hele jaar maandelijks de bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater gemeten. In 2005 lagen van 10 gemeten stoffen 4 stoffen boven de MTR (= maximaal toelaatbaar risiconiveau) norm (40%). In 2006 lagen van 9 gemeten stoffen 2 stoffen boven de MTR norm. De hoogste gemeten concentratie van het voor bijen zeer giftige insecticide imidacloprid lag in 2005 meer dan 24000x boven de norm en in 2006 meer dan 15000x boven de norm. Ook op een andere locaties van bollenteelt in het Noord-Hollands zandgebied hebben de verschillende waterschappen hoge normoverschrijdingen van imidacloprid in het oppervlaktewater gemeten sinds 2004. Hoge normoverschrijdingen van andere voor bijen zeer giftige insecticiden (carbamaten en organofosfaten) werden ook vastgesteld in bollenteelt gebieden. De bollenteelt concentreert zich in Nederland op zandgrond, dat zeer kwetsbaar is voor uitspoeling.

De 20 meetpunten van het Hoogheemraadschap van Rijnland lagen in de gemeenten Noordwijkerhout, Hillegom, Lisse, Heemstede en Noordwijk. Over imidacloprid schrijft het Hoogheemraadschap van Rijnland :

"In de meetperiode 2003-2004 is imidacloprid voor het eerst in het meetnet bollenteelt normoverschrijdend aangetroffen,...met als hoogste overschrijding 153 keer de norm. In 2005 liggen de meeste analyse resultaten (92%) onder de detectiegrens. Deze grens is echter 4 tot 8 keer hoger dan de MTR norm. De resterende 8% van de meetresultaten liggen allemaal niet alleen boven de detectiegrens maar ook boven de MTR norm. De hoogste overschrijding is 24615 keer de norm! In 2006 is 7% van de analyseresultaten overschrijdend. De hoogste overschrijding vindt plaats op het zelfde meetpunt ... en komt op overschrijding van 15385 keer de norm"

Bronnen: http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/mee...
http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/agr...

Verdere informatie over de zware belasting van het oppervlaktewater van de Bollenstreek met insecticiden:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/160

Informatie over de zware belasting van het oppervlaktewater van het Noord-Hollands zandgebied met insecticiden:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/161

Bestrijdingsmiddelen worden veelvuldig gebruikt in de bollenteelt voor het ontsmetten van de bodem voor het planten en de bollen zelf, grondbehandeling en bespuitingen van het gewas (met fungiciden, herbiciden en insecticiden), en behandeling van bollen (met insecticiden) tijdens de opslag.

De verschillende emissieroutes waarlangs bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt in het oppervlaktewater terechtkomen zijn drift, uitspoeling, lozingen van het erf en afspoeling. Drift is de hoeveelheid spuitvloeistof die tijdens bespuiting naar het oppervlaktewater verwaait. Uitspoeling ontstaat wanneer een deel van het toegepaste bestrijdingsmiddel onder invloed van neerslagoverschot door het bodemprofiel naar het oppervlakte water wordt getransporteerd. Emissies van het erf worden veroorzaakt door allerlei activiteiten die daar plaats vinden: ontsmetten (door lekken of morsen van ontsmettingsmiddel uit ontsmettingsbad), het te kort laten uitdruipen van de bollen waardoor tijdens het vervoer bestrijdings middel van de bollen druipt en af kan spoelen naar het oppervlaktewater, etc. Afspoeling treedt op als een stof direct van het perceel afvloeit naar het oppervlaktewater.

De bollenteelt concentreert zich in Nederland op een strook zandgrond van Den Helder tot Wassenaar. Zandgrond is zeer kwetsbaar voor uitspoeling en imidacloprid is relatief goed oplosbaar in water. Imidacloprid formuleringen spoelen gemakkelijk uit.

Bron: A. Barendrecht et al., Bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt; de effecten op de waterkwaliteit in Noord-Holland Noord. H2O # 23 2002
http://mk.geog.uu.nl/homepages/aat/plaatjes-pdf/h2o-bollen.pdf

Informatie over uitspoeling van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt op zandgrond:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/118

Informatie over de uitspoeling van verschillende imidacloprid formuleringen:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/111