Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

De drinkwaternorm voor bestrijdingsmiddelen is 100 nanogram per liter voor individuele stoffen en 500 nanogram per liter voor het totaal aan stoffen. De drinkwaternorm is niet gebaseerd op toxicologische overwegingen maar was de detectielimiet voor de meeste werkzame stoffen toen de eerste Europese Drinkwater Richtlijn (80/778/EEC) in 1980 in werking trad. De drinkwater norm ligt daarmee slechts een factor 6 onder de imidacloprid concentratie die aantoonbaar sterfte van insecten veroorzaakt. Inwintering van bijenvolken met drinkwater dat met 100 nanogram imidacloprid per liter aan de huidige norm voldoet kan dus zeer schadelijk voor een bijenvolk zijn. De norm dient derhalve te worden herzien voor neonicotinoïde insecticiden. Imidacloprid staat nummer 1 in de toptien van meest norm-overschrijdende stoffen bij metingen in oppervlaktewater. Zowel het MTR (maximaal toelaatbaar risiconiveau) als de drinkwaternorm worden relatief vaak overschreden.

De individuele bestrijdingsmiddelenconcentraties in het oppervlaktewater worden getoetst aan drie normen, namelijk de drinkwaternorm, de ecotoxicologische norm (MTR) en het toelatingscriterium (CTGB). De drinkwaternorm is 100 nanogram per liter voor individuele stoffen en 500 nanogram per liter voor het totaal aan stoffen. De drinkwaternorm is niet gebaseerd op toxicologische overwegingen maar was de detectielimiet voor de meeste werkzame stoffen toen de eerste Europese Drinkwater Richtlijn in 1980 in werking trad. De drinkwater norm ligt slechts een factor 6 onder de imidacloprid concentratie die aantoonbaar sterfte van insecten veroorzaakt. Bij blootstelling van watermuggen aan imidacloprid over een periode van 28 dagen werd door onderzoekers van het Canadese National Water Research Institute de concentratie die 25% sterfte veroorzaakt (LC25) vastgesteld op 590 nanogram per liter.

Inwintering van bijenvolken met drinkwater dat met 100 nanogram imidacloprid per liter aan de huidige norm voldoet kan dus zeer schadelijk voor een bijenvolk zijn. De drinkwaternorm dient derhalve te worden herzien voor neonicotinoïde insecticiden. Imidacloprid staat nummer 1 in de toptien van meest norm-overschrijdende stoffen bij metingen in oppervlaktewater. Zowel het MTR (maximaal toelaatbaar risiconiveau) als de drinkwaternorm worden relatief vaak overschreden.

Monitoring en beoordeling van bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater:
http://www.leidenuniv.nl/cml/bieb_internet/publications/eb/EB_2008_Vijve...

Vaststelling LC25 voor imidacloprid in 28-dagen test met watermuggen:
Stoughton SJ et al. Arch Environ Contam Toxicol (2008) 54:662-673
http://www.springerlink.com/content/74200p4j37374734/fulltext.pdf

Informatie over drinkwaternormoverschrijdingen van imidacloprid in het oppervlaktewater:
http://rivm.openrepository.com/rivm/bitstream/10029/11460/1/607016001.pdf

Overzichtsrapport over de toxicologie van neonicotinoide insecticiden:
http://www.buglife.org.uk/Resources/Buglife/Neonicotinoid%20insecticides...

Lezing Henk Tennekes van 30 september 2009 in duurzaamheidscentrum De Kaardebol te Zutphen:
http://www.bijensterfte.nl/sites/default/files/Bijensterfte_Voordracht_Z...

Afkortingen:
MTR: maximaal toelaatbaar risiconiveau
CTGB: College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden