Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

Het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) heeft de toelating ingetrokken van twee middelen (Wopro en Kohinor) op basis van de werkzame stof imidacloprid die in de boomkwekerij werden gebruikt. Beide middelen zijn toegelaten bij de bestrijding van bladluizen en de buxusbladvlo in de teelt van boomkwekerijgewassen en vaste planten door middel van een gewasbehandeling.

A community of insect herbivores has established on eucalyptus species in California following their introduction from Australia. A number of the species are under complete or partial biological control. A response to introduction of additional pest species into the complex has been the application of systemic insecticides to infested trees. Natural enemies that have been introduced to control the various pest species feed on the nectar of treated trees, and thus may be affected by these pesticides. In this study, Eucalyptus rudis trees were treated at label rates with the neonicotinoid systemic insecticide imidacloprid and nectar sampled at 5 months post-treatment during the spring bloom. The concentration of imidacloprid and its toxic metabolites in nectar was measured by ELISA at 660 ppb. Adults of the encyrtid egg parasitoid Avetianella longoi that were fed floral nectar collected from treated trees had significantly lower survival and reproductive fitness than adults fed nectar from untreated trees. In feeding bioassays, in which the adults were fed a range of concentrations of imidacloprid in sugar water, the LC50 for A. longoi was 212 ppb imidacloprid. Bioassays were also conducted with the braconid larval parasitoid, Syngaster lepidus. The LC50 for S. lepidus was 288 ppb imidacloprid. The insecticide appears to be concentrating in the nectar at higher levels than reported from other plant species and at concentrations exceeding the LC50 for two important parasitoids. If tree treatments become widespread as a result of continual introductions of new eucalypt herbivores, established biological control programs could be at significant risk.

In Duitsland zijn de producenten van bestrijdingsmiddelen wettelijk verplicht de jaarlijkse omzet voor binnen- en buitenland door te geven aan het Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit (BVL). Navolgend een overzicht van de omzet van insecticiden in het binnenland in 2005. Uit deze gegevens wordt niet alleen duidelijk dat Imidacloprid tot de meest gebruikte insecticiden in Duitsland behoort, maar ook dat de stof in vergelijking met vele andere in Duitsland gebruikte insecticiden veel giftiger is voor honingbijen, veel langzamer wordt afgebroken in de bodem, en veel gemakkelijker wordt uitgespoeld naar het grondwater. De extreme vervuiling van het Nederlandse oppervlaktewater met imidacloprid en de hoge bijensterfte in de Randstand is dan ook niet verassend. Ook de voor bijen zeer giftige neonicotinoide insecticiden Clothianidine en Thiamethoxam hebben een vergelijkbaar ongunstig milieuprofiel.

Onlangs gaven de waterschappen en waterbeheerders nieuwe meetgegevens vrij over imidacloprid in Nederlands oppervlaktewater. De toestand is zeer alarmerend: ook in 2007 zijn in het westen van Nederland extreme normoverschrijdingen van imidacloprid in het oppervlakte water gemeten. De hoogste gemeten imidacloprid concentratie (15 maart 2007) overschreed meer dan 4.000 keer de (ad hoc) MTR (maximaal toelaatbaar risiconiveau) norm voor oppervlaktewater. Veel normoverschrijdingen in de Randstad liggen veel hoger dan de imidacloprid concentraties die in laboratorium studies binnen enkele dagen sterfte van insecten veroorzaken.