Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

Op 3 oktober 2011 vernietigde de Franse "Raad van State" (Le Conseil d'Etat, de hoogste bestuursrechter) het toelatingsbesluit 2010 voor Cruiser 350, een gewasbeschermingsmiddel van Syngenta met als werkzame stof Thiamethoxam, een insectenzenuwgif uit de neonicotinegroep. In insecten en planten wordt thiamethoxam omgezet in clothianidine, een ander zeer omstreden neonicotine (Nauen et al., 2003). De zaak was aanhangig gemaakt door Union Nationale de l'Apiculture Française (UNAF), de grootste Franse imkerbond. De rechter heeft nu geoordeeld dat niet vaststaat dat deze middelen veilig zijn voor bijen en dat voorlopige toelating in afwachting van vollediger onderzoek illegaal is. Daarmee is tevens vastgesteld dat feitelijk niet voldaan is aan de Europese toelatingseisen waardoor de uitspraak ook voor andere landen gevolgen kan hebben.

Het Conseil d'Etat oordeelde dat het betreffende toelatingsbesluit in strijd is met ondermeer artikel R. 253-38 van de Franse Code Rural.

[Voorlopige interpretatie: op basis van een onvolledig dossier over de veiligheid voor bijen was de vergunning niet voor 10 jaar maar als voorlopige vergunning voor 1 jaar afgegeven - in afwachting van een vollediger dossier inzake de veiligheid voor bijen. Dat is illegaal want zo'n vergunning mag volgens de Code Rural alleen voor 10 jaar afgegeven en dat moet op basis van een volledig dossier.] Letterlijk fragment uit de uitspraak: "Considérant qu'il ressort des pièces du dossier que le ministre chargé de l'agriculture a, par une décision du 7 janvier 2008, autorisé pour une durée d'un an la mise sur le marché du produit phytopharmaceutique Cruiser de la société Syngenta Agro SAS, puis a, par une décision du 17 décembre 2008, renouvelé cette autorisation pour une nouvelle durée d'une année, en assortissant d'ailleurs ces autorisations successives de prescriptions relatives à la poursuite et à la finalisation des essais mis en place pour l'évaluation du risque à long terme pour les abeilles;"

De uitspraak heeft niet tot gevolg dat thiamethoxam per direct van de markt gaat in Frankrijk omdat de rechter in deze zaak alleen de toelating 2010 heeft getoetst. Onduidelijk is of nu via een kort geding de vigerende toelating 2011 ook kan worden vernietigd.

Door deze uitspraak kunnen Franse bijenhouders nu schadevergoedingen krijgen voor de verliezen onder hun volken ten gevolge van het (naar nu is gebleken) illegale gebruik van thiamethoxam in 2010.

Thiamethoxam is in Nederland op grote schaal toegelaten, ondanks protesten van ondermeer de Bijenstichting en van de Nederlandse toxicoloog Dr. Henk Tennekes. Tennekes ontdekte vorig jaar dat de dosis werkingsrelatie van stoffen zoals thiamethoxam zodanig is dat elke dosis, hoe klein ook, onomkeerbare schade geeft aan het zenuwstelsel en dat die schade versterkt wordt door de blootstellingsduur (Tennekes 2010). Dit mechanisme is goed bekend van kankerverwekkende stoffen maar Tennekes ontdekte dat het ook voor de werking van dit speciale type van zenuwgif op gaat.

De recente herbeoordeling van het Nederlandse Ctgb - die de bevindingen van Dr. Tennekes willens en wetens volledig buiten beschouwing heeft gelaten - kwam tot andere conclusies dan de Franse Raad van State en zag geen reden het toelatingsbesluit in te trekken. Het middel Cruiser 350 is tot 31 januari 2017 toegelaten in Nederland.

Thiamethoxam is verboden in ondermeer Italie en Slovenie.

Bronnen:
Originele uitspraak:
http://arianeinternet.conseil-etat.fr/arianeinternet/getdoc.asp?id=19223...

UNAF Persbericht:
http://www.unaf-apiculture.info/presse/2011_CP_UNAF_LE_CONSEIL_D_ETAT_AN...

Nieuwsberichten:
http://www.lemonde.fr/planete/article/2011/10/03/cruiser-350-le-conseil-...

http://www.bioaddict.fr/article/victoire-pour-les-apiculteurs-le-pestici...

http://www.enviro2b.com/2011/10/04/cruiser-sanction-retroactive-du-conse...

http://www.lafranceagricole.fr/actualite-agricole/cruiser-le-conseil-d-e...

Nederlandse toelatingen Thiamethoxam:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/448