Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

[Dit overzicht is niet actueel kijk ook op: http://www.bijensterfte.nl/nl/node/448 voor een completer beeld]

In de afgelopen 15 jaar heeft het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden in Wageningen de toelating van drie systemische insecticiden die zeer giftig zijn voor bijen gestaag verruimd voor tal van gewassen. Het gaat metname om imidacloprid en de laatste jaren ook om clothianidine en thiamethoxam. Vanaf 2004 is de toelating ingrijpend verruimd en daarmee is het gebruik zeer sterk toegenomen: meer dan vertienvoudigd. In de bestrijdingsmiddelenatlas (www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl) is dit vanaf 2004 dan ook terug te zien in de sterke toename van normoverschrijdingen van imidacloprid in het oppervlaktewater van met name de glastuinbouw en bollengebieden. De laatste drie jaar is de toelating opnieuw fors verruimd

Een overzicht van de belangrijkste toelatingsbesluiten van het Ctgb:

Admire toegestaan sinds 1994 als insektenbestrijdingsmiddel in de teelt onder glas van bloemisterijgewassen.
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11483_01.html

Gaucho rood sinds 1995 toegelaten als insektenbestrijdingsmiddel in de teelt van snijmaïs en korrelmaïs d.m.v. een zaaizaadbehandeling.
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11601_01.html

Gaucho in 1994 toegelaten als middel voor de behandeling van zaden van suiker- en voederbieten
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11455_01.pdf

IMEX-IMIDACLOPRID in 1995 toegelaten als insektenbestrijdingsmiddel in de teelt onder glas van bloemisterijgewassen
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11547_01.html

Gaucho vloeibaar toegestaan sinds 1996 als insektenbestrijdingsmiddel in de teelt van pootaardappelen, toegepast d.m.v. een grondbehandeling bij het poten
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11662_01.html

In het jaar 2000 is de toename van imidaclopridgebruik in Nederland t.o.v. 1998 te verklaren door de volgende besluiten:

Provado insectenpin toegelaten in 1999 als middel werkzaam ter bestrijding van bladluizen en cactuswolluis in sierplanten in potten en bakken.
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11998_01.html

Provado garden toegestaan in 2000 als insectenbestrijdingsmiddel bij niet bloeiende planten in van onderen gesloten potten en containers voor op het terras en balkon
bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/12115_01.html

Voor imidacloprid is in 2004 is de situatie t.o.v. 2000 dramatisch gewijzigd door de volgende toelatingsbesluiten door het Ctgb:

Gaucho Tuinbouw sinds 2002 toegelaten als middel voor de behandeling van zaden van sla (met uitzondering van veldsla) ter voorkoming van schade door insecten.
Bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/12341_01.html

POKON Plantstick toegestaan in 2001 als insectenbestrijdingsmiddelen bij sierplanten in potten en bakken
Bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/12219_01.html

maar vooral door het wijzigingsbesluit in 2004 van het middel ADMIRE, dat het gebruik toelaat als insectenbestrijdingsmiddel

a)in de teelt van appels en peren door middel van een gewasbehandeling met een maximum aantal behandelingen van totaal twee keer per seizoen, met dien verstande dat toepassing alleen is toegestaan vóór de bloei tot en met het muizenoorstadium alsmede na de bloei van appel en peer;

b)in de teelt onder glas van aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat en paprika, met dien verstande dat het middel slechts centraal met de voedingsoplossing c.q. door middel van directe kraanvak-injectie mag worden meegegeven, met dien verstande dat het middel op de dag van de oogst niet vóór de oogst mag worden toegepast;

c) bij de opkweek van plantmateriaal onder glas van aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat en paprika door middel van een gewasbehandeling;

d) in de teelt onder glas van bloemisterijgewassen, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling en een druppelbehandeling;

e) in de teelt van en ten behoeve van de teelt van lelie door middel van een gewasbehandeling en een dompelbehandeling, met dien verstande dat bloei moet worden voorkomen;

f) in de teelt van overige bloemisterijgewassen in de vollegrond, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling;

g) in de teelt van bloemisterijgewassen onder glas, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling;

h) in de teelt van boomkwekerijgewassen en vaste planten door middel van een gewasbehandeling, met dien verstande dat toepassing alleen is toegestaan vóór de bloei tot het zichtbaar worden van de eerste bloemknoppen alsmede na de bloei.

Bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11483_14.html

en het wijzigingsbesluit in 2004 van het middel Imex-Imidacloprid, voor het gebruik als insectenbestrijdingsmiddel

a) in de teelt van appels en peren door middel van een gewasbehandeling met een maximum aantal behandelingen van totaal twee keer per seizoen, met dien verstande dat toepassing alleen is toegestaan vóór de bloei tot en met het muizenoorstadium alsmede na de bloei van appel en peer;

b) in de teelt onder glas van aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat en paprika, met dien verstande dat het middel slechts centraal met de voedingsoplossing c.q. door middel van directe kraanvak-injectie mag worden meegegeven, met dien verstande dat het middel op de dag van de oogst niet vóór de oogst mag worden toegepast;

c) bij de opkweek van plantmateriaal onder glas van aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat en paprika door middel van een gewasbehandeling;

d) in de teelt onder glas van bloemisterijgewassen, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling en een druppelbehandeling;

e) in de teelt van en ten behoeve van de teelt van lelie door middel van een gewasbehandeling en een dompelbehandeling, met dien verstande dat bloei moet worden voorkomen;

f) in de teelt van overige bloemisterijgewassen in de vollegrond, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling;

g) in de teelt van bloemisterijgewassen onder glas, ná de bloei, door middel van een gewasbehandeling;

h) in de teelt van boomkwekerijgewassen en vaste planten door middel van een gewasbehandeling, met dien verstande dat toepassing alleen is toegestaan vóór de bloei tot het zichtbaar worden van de eerste bloemknoppen alsmede na de bloei

Bron: www.ctb.agro.nl/ctb_files/11547_07.html

waardoor de enorme oppervlaktevergroting door gebruik in de tuinbouw wordt verklaard. Vanaf dat moment is er vervuiling van het oppervlaktewater met imidacloprid in tuinbouwgebieden.

In 12 opeenvolgende besluiten tussen 2006 en 2009 heeft het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden in Wageningen de toelating van drie systemische insecticiden die zeer giftig zijn voor bijen gestaag verder verruimd voor tal van gewassen.

Imidacloprid:

• ter bestrijding van alle soorten kakkerlakken in commerciële, industriële, landbouw- en residentiële gebouwen en in transportmiddelen op 14 september 2006;
• voor de insectenbestrijding via zaadbehandeling (inclusief dummy pil) voor Radicchio rosso, groenlof, andijvie, sluitkool, spruitkool, boerenkool, bloemkool, zaadprei en prei op 15 maart 2007;
• ter bestrijding van engerlingen (larven van de meikever) en emelten (larven van de langpootmug) op 12 april 2007;
• als insectenbestrijdingsmiddel in de teelt van appels en peren, in de bedekte teelt van aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat, Spaanse peper en paprika, in de bedekte teelt van bloemisterijgewassen, in de bedekte teelt van gerbera en chrysant, in de onbedekte teelt van bloemisterijgewassen, in de teelt van bloembol- en bloemknolgewassen, in de teelt van bolbloem- en knolbloemgewassen, in de teelt van boomkwekerijgewassen en vaste planten, in de onbedekte teelt van hop en in de pennenteelt van witlof op 12 juli 2007;
• in mierenlokdozen voor gebruik binnen en buiten op 28 februari 2008;
• als schimmel- en insectenbestrijdingsmiddel in de teelt van pootaardappelen op 27 maart 2008;
• ter bestrijding van mieren inclusief de faraomier, de spookmier en de Argentijnse mier op 24 april 2008;
• ter bestrijding van vliegen in dierverblijfplaatsen en opslagplaatsen op 25 september 2008 en 29 januari 2009;
• als insectenbestrijdingsmiddel in de teelt van bloemkool en broccoli als traybehandeling of toegepast door middel van de phytodrip-techniek op 23 april 2009.

Clothianidine:

• voor de behandeling van zaden van suiker- en voederbieten ter voorkoming van schade door insecten op 24 juli 2008.

Thiamethoxam:

• als insectenbestrijdingsmiddel door zaadbehandeling van zaden van sla (met uitzondering van veldsla) en van andijvie op 9 november 2006;
• als zaadbehandelingsmiddel tegen insecten in de teelt van suiker- en voederbieten op 14 december 2006; als insectenbestrijdingsmiddel door middel van zaadbehandeling van snijmaïs en korrelmaïs op 10 mei 2007;

Een aantal van deze middelen is ook voor particulieren te kijgen. Jaap Molenaar zocht uit welke en zette het op zijn blog: Vermijd deze middelen