Bijensterfte, oorzaken en gevolgen

Onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Landbouw toont aan dat ‘neonicotinoïden’ zeer giftig zijn voor honingbijen. Volgens Vlaams minister van Landbouw Kris Peeters worden deze insecticiden evenwel gebruikt in de landbouw. Om kolonies weerbaarder te maken, doet men beroep op selectie en gecontroleerde paring met behulp van speciale software.

Bijen spelen een belangrijke rol als producent van honing en bestuiver van planten. Voor de landbouw vormen ze met andere woorden een belangrijke bondgenoot. De sterftegraad van de soort neemt echter al enkele jaren toe. “Het groeiende gebrek aan bijen kost de Europese landbouw nu al 15 miljard euro per jaar”, stelt Vlaams volksvertegenwoordiger Dirk Peeters (Groen!) in het Belang van Limburg. Over de precieze oorzaak van de massale bijensterfte heerst onenigheid. Wel is ondertussen door onderzoek van het Amerikaanse ministerie van Landbouw aangetoond dat een nieuwe generatie insectenverdelgers, genaamd neonicotinoïden, zeer gevaarlijk is voor bijen.

Het actieve bestanddeel van neonicotinoïde is immers gebaseerd op nicotine, wat insecten doodt. De middelen worden door alle delen van de plant opgenomen, ook door de bloemen en de pollen. Op die manier komen insecten er mee in contact, waarna het inwerkt op hun centrale zenuwstelsel. Voor de honingbij zou imidacloprid, een van de belangrijkste neonicotinoïden, 7.000 maal giftiger zijn dan het beruchte DDT. Slechts 4 nanogram is voldoende om een honingbij te doden.

“In de Vlaamse landbouw worden deze middelen onder verschillende merknamen gebruikt”, antwoordt Vlaams minister voor Landbouw Kris Peeters op een vraag van Dirk Peeters. De insecticiden worden vooral ingezet in de teelt van granen, bieten, cichorei en maïs. Volgens de volksvertegenwoordiger is de Europese Commissie ondertussen wel bezig aan wetgeving om het gebruik ervan in te perken.

Phytofar, de Belgische vereniging van de industrie van gewasbeschermingsmiddelen, stelt dat het tot op heden niet is aangetoond dat gewasbeschermingsmiddelen - die gebruikt worden zoals vermeld op het etiket - een rol spelen bij de bijensterfte. “Zo is in Frankrijk de bijensterfte niet afgenomen ondanks een verbod op het gebruik van een aantal belangrijke neonicotinoïden”, stelt de organisatie. “Anderzijds wordt in Australië, waar gelijkaardige gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden, geen probleem met bijensterfte gemeld.”

“De sterfte is te wijten aan verschillende factoren, maar via internationale selectie en gecontroleerde paring kunnen bijenkolonies stabieler en weerbaarder gemaakt worden”, stelt professor-emeritus entomologie Octaaf Van Laere in Gazet van Antwerpen. Bijenteeltorganisaties doen daarvoor meer en meer een beroep op software. In Vlaanderen werkt men bijvoorbeeld met het in Duitsland ontwikkelde computerprogramma 'Blup' dat scores toekent aan de waardevolle kenmerken van een kolonie. De koninginnen van kolonies met een goede score worden dan geselecteerd om te paren met andere stammen. Op die manier worden kolonies almaar sterker”, zegt Van Laere.

Phytofar wenst nog te benadrukken dat de gewasbeschermingsmiddelenindustrie enkel middelen op de markt brengt die door de Europese en Belgische overheid erkend zijn. “Dit houdt in dat ze veilig gebruikt kunnen worden en geen risico inhouden voor mens en milieu. Wij zijn er ons terdege van bewust dat bijen onmisbaar zijn voor de landbouw en het in stand houden van de biodiversiteit. Bestuiving door bijen is essentieel in een duurzaam landbouwmodel, waaraan ook gewasbeschermingsmiddelen hun steentje bijdragen.”

Phytofar zegt dan ook een correct gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te promoten. “Samen met PROCLAM (Provinciaal Centrum voor Landbouw en Milieu in West-Vlaanderen) hebben wij een aantal tips opgesteld voor het 'bij-vriendelijk' toepassen van gewasbeschermingsmiddelen”, aldus de organisatie. Niet spuiten op in bloei staande gewassen of in de nabijheid van bloeiend onkruid en evenmin in de nabijheid van bijenkorven of bij veel wind, zijn enkele voorbeelden van de tips die tot doel hebben de bijen te beschermen.

Bron: Vlaams Infocentrum voor Land en Tuinbouw
http://www.vilt.be/Nieuwe_generatie_pesticiden_erg_giftig_voor_honingbij